Objawy zakwaszenia gleby – jak je rozpoznać?

Zakwaszenie gleby znacznie ogranicza dostępność składników pokarmowych dla roślin, wpływając negatywnie na ich wzrost, zdrowie i plonowanie, a zatem, optymalne pH ma ogromne znaczenie dla rolnictwa, ogrodnictwa oraz sadownictwa. W tym artykule wyjaśniamy, jak rozpoznać objawy zakwaszenia gleby i jakie środki wapnujące stosować, aby przywrócić jej optymalny odczyn.

Czym jest zakwaszenie gleby?

Zakwaszenie gleby to proces obniżania jej odczynu poniżej pH 5,5 czyli poniżej wartości optymalnych dla wzrostu roślin. Skutkuje zmniejszoną dostępnością podstawowych składników pokarmowych, takich jak fosfor, wapń i magnez, a jednocześnie zwiększa przyswajalność toksycznych form metali ciężkich, przede wszystkim glinu (Al³⁺) i manganu (Mn²⁺), które negatywnie wpływają na system korzeniowy roślin.

Przyczyną zakwaszania gleby mogą być czynniki naturalne, takie jak wietrzenie skał, jednak najczęściej, są one związane z działalnością rolniczą taką jak, intensywne nawożenie azotem, wypłukiwanie kationów zasadowych (Ca²⁺, Mg²⁺, K⁺, Na⁺) czy brak odpowiedniego wapnowania gleby.

Obniżenie pH gleby w dłuższej perspektywie prowadzi do bardzo niekorzystnych skutków takich jak, zahamowania wzrostu roślin, obniżenia plonów oraz zaburzeń w mikrobiologicznej aktywności gleby. Szczególnie podatne na zakwaszenie są gleby lekkie, piaszczyste i ubogie w próchnicę, dlatego też takie gleby należy otoczyć szczególną opieką i zadbać o ich optymalne pH stosując regularnie nawozy wapniowe.

Jak rozpoznać, że gleba jest zakwaszona?

Zbyt kwaśna gleba to problem, któremu zdecydowanie należy przeciwdziałać, aby nie zaburzyć wzrostu roślin i zwiększyć plony. Jak więc rozpoznać, że gleba już wymaga interwencji i powinna zostać poddana procesom wapnowania?

Badanie chemiczne gleby

Najdokładniejszą metodą pomiary pH jest zdecydowanie badanie chemiczne gleby. Dokonując regularnie badań chemicznych, można właściwie dostosować nawożenie i odkwaszanie gleby przy pomocy odpowiednich środków wapnujących, takich jak wapno granulowane czy granulat dolomitowy.

1. Pomiar za pomocą pH-metru

   Jest to elektroniczne urządzenie, dzięki której można badania gleby dokonać samodzielnie, w oparciu o pomiar odczynu na podstawie próbki rozpuszczonej w wodzie destylowanej lub roztworze KCl (0,01 mol/l). Uważa się, że jest to najbardziej dokładna metoda wśród metod domowych badania odczynu gleby.

2. Paski lakmusowe (papierki wskaźnikowe)

   Metoda wykorzystująca paski lakmusowe, nie jest tak precyzyjna, jak przy użyciu pH-metru, ale wyróżnia ją zdecydowanie cena i łatwość wykonania badania. Polega ona na porównaniu koloru paska ze skalą, jednak z racji przybliżonego odczytu i osobistych uwarunkowań, nie ma możliwości określenia dokładnego odczytu.

3. Badanie w stacjach chemiczno rolniczych

   Zdecydowanie najdokładniejszy wynik można uzyskać zlecając pomiar w Okręgowych Stacjach Chemiczno Rolniczych. Dzięki takiemu rozwiązaniu można uzyskać pełną analizę gleby, wraz z zawartością makro i mikroelementów. Badanie takie, może również służyć jako podstawa do uzyskania dopłat czy doradztwa agrotechnicznego. Wadą badań w laboratorium jest jednak ich cena i czas oczekiwania na wynik.

   
   
   
   
   

   
   
   

Objawy widoczne w uprawach mówiące o zakwaszeniu

Niskie pH gleby wpływa bezpośrednio na kondycję roślin. Najczęściej możemy zaobserwować:

1. Zahamowanie wzrostu roślin

   Rośliny rosnące na kwaśnej glebie często rozwijają się wolniej, są mniejsze i słabiej się rozkrzewiają. Często wygląda to jak niedobór składników pokarmowych, mimo że gleba jest regularnie nawożona.

2. Przebarwienia liści

   Kwaśne środowisko wpływa na trudności przyswajania przez rośliny fosforu, magnezu czy wapnia. Objawia się to żółknięciem liści lub ich zaczerwienieniem czy tworzeniem fioletowych przebarwień.

3. Pogorszenie struktury gleby

   Zakwaszenie wpływa na degradację struktury gruzełkowatej. Gleba staje się zbita, trudniejsza do uprawy, ograniczając dostęp powietrza do korzeni.

4. Zwiększona podatność roślin na choroby

   Kwaśne środowisko sprzyja rozwojowi patogenów glebowych jednocześnie pogarszając ogólną kondycję systemu korzeniowego. Wszystko to sprawia że rośliny są bardziej podatne na choroby.

5. Nadmierne zachwaszczenie

   Dobrym sposobem na sprawdzanie stopnia zakwaszenia gleby jest obserwacja chwastów pojawiających się na danej glebie. Niektóre chwasty, np. szczaw, skrzyp czy mchy, są wskaźnikiem kwaśnej gleby, a ich obecność może świadczyć o potrzebie wapnowania.

Jak często dokonywać pomiarów gleby?

Aby nie dopuścić do nadmiernego zakwaszenia gleby i co za tym idzie nie narazić swoich plonów, warto regularnie badać odczyn gleby. To jak często powinno się powtarzać badanie zależy zarówno od stopnia użytkowania jak i od samej gleby.

Na glebach intensywnie użytkowanych rolniczo lub ogrodniczo - co 3–4 lata – pozwala to na bieżąco monitorować zmiany i planować wapnowanie.

Na glebach lekkich (piaszczystych), podatnych na zakwaszenie - co 2–3 lata, ze względu na szybsze wymywanie się składników zasadowych.

Po wapnowaniu lub zastosowaniu nawozów zakwaszających (np. saletra amonowa, mocznik) - kontrolny pomiar wykonuje się po 6–12 miesiącach.

W uprawach szczególnie wrażliwych na pH (np. warzywa, niektóre rośliny sadownicze)- nawet corocznie, zwłaszcza przy wysokiej intensywności produkcji.

https://pl.freepik.com/

https://pl.freepik.com/

Jak przeciwdziałać zakwaszeniu gleby?

Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zakwaszeniu gleby jest regularne stosowanie środków wapnujących, które stopniowo podnoszą pH gleby i przywracają jej równowagę chemiczną.

Na rynku znaleźć można wiele środków wapnujących zarówno w formie proszku jak i granulatów, naturalnych (wapno węglanowe) i sztucznych ( wapno tlenkowe).

Aby wapnowanie było bezpieczne i skuteczne warto stosować naturalne nawozy wapniowe w formie granulatu. Jest ono wygodne w aplikacji z racji tego, że idealnie nadaje się do rozsiewaczy jak również nie pyli tak jak forma mocno rozdrobniona. Największą zaletą tego typu nawozów wapniowych jest jednak i stopniowe i równomierne działanie. Nie wywołują one „ szoku glebowego” i są całkowicie bezpieczne dla roślin, co jest ich wielką przewagą. Naturalne granulaty wapniowe można stosować niemalże przez cały rok bez względu na etap wzrostu roślin. W przypadku stosowania naturalnych granulatów wapniowych wiosną, już po wzejściu roślin uważać należy jedynie na mechaniczne uszkodzenia roślin poprzez rozsiewacz.

Poznaj naszą ofertę środków wapnujących

Podsumowanie

Objawy zakwaszenia gleby są często mylone z niedoborem pierwiastków niezbędnych do wzrostu, dlatego warto regularnie kontrolować odczyn gleby i reagować na wczesne symptomy zbyt niskiego pH.

Zastosowanie odpowiednich środków wapnujących, takich jak wapno granulowane czy granulat dolomitowy, pozwala skutecznie poprawić strukturę i żyzność gleby, zwiększając tym samym efektywność nawożenia i zdrowie roślin. Naturalne granulaty wapniowe są bezpieczne, nie powodują szoku glebowego i mogą być stosowane niemal przez cały rok. Regularne odkwaszanie gleby to inwestycja w długoterminową poprawę jej struktury, żyzności oraz stabilnie wyższe plony.

Jeśli prowadzisz gospodarstwo w województwie świętokrzyskim, sprawdź naszą ofertę nawozów wapniowych, aby mieć dostęp do najwyższej jakości naturalnych produktów pochodzących ze świętokrzyskich złóż.